🎓 مسیر جامع گواهینامه‌های اینترنت اشیا (IoT)

از مبتدی تا متخصص - ترتیب استاندارد یادگیری

📌 راهنمای استفاده:
حوزه IoT نسبتاً جدید است و گواهینامه‌های استاندارد کمتری نسبت به حوزه‌های قدیمی‌تر دارد. این roadmap بهترین دوره‌ها و گواهینامه‌های موجود از شرکت‌های معتبر (AWS, Microsoft, Cisco, Coursera) را به ترتیب منطقی نشان می‌دهد.
🌱
سطح 1
پایه
⏱️ 2-3 ماه
1 🔧 Introduction to the Internet of Things (IoT)
Stanford / Coursera
بهترین نقطه شروع برای ورود به دنیای IoT. این دوره مفاهیم پایه، معماری، پروتکل‌ها و کاربردهای IoT را معرفی می‌کند.
سطح
Beginner
پیش‌نیاز
ندارد
مدت دوره
4 هفته (3-5 ساعت/هفته)
هزینه
$49/ماه یا رایگان (Audit)
📋 سرفصل‌های کلیدی:
  • IoT Overview & Applications
  • IoT Architecture
  • Sensors & Actuators
  • Communication Protocols
  • Data Analytics
  • Security & Privacy
1.A ⚡ Introduction to IoT Specialization
University of California / Coursera
Specialization جامع 6 دوره‌ای از UC Irvine. پوشش کامل از اصول IoT تا پروژه‌های عملی با Arduino و Raspberry Pi.
تعداد دوره
6 دوره
مدت
6 ماه (5 ساعت/هفته)
پروژه نهایی
Capstone Project
📋 دوره‌ها:
  • IoT Devices
  • IoT Communications
  • Interfacing with Arduino
  • Raspberry Pi Platform
  • IoT Programming
  • Capstone Project
⭐ این Specialization عالی برای شروع است! پوشش کامل تئوری + عمل با هاردویر واقعی.
🔧 نیاز به تجهیزات: برای این دوره‌ها نیاز به Arduino/Raspberry Pi دارید. هزینه تقریبی: $50-$100 برای کیت شروع.
🎯
سطح 2
متوسط
⏱️ 3-5 ماه
2 ☁️ AWS Certified IoT - Specialty (Beta)
Amazon Web Services
گواهینامه رسمی AWS برای متخصصین IoT. پوشش AWS IoT Core, Greengrass, Device Management و Security.
سطح
Specialty
پیش‌نیاز
1 سال تجربه IoT + AWS
تعداد سوالات
65 سوال
مدت آزمون
170 دقیقه
هزینه
$300
اعتبار
3 سال
📋 حوزه‌های تخصصی:
  • Define IoT Solution (20%)
  • Provision & Manage Devices (15%)
  • Process & Consume Data (20%)
  • Secure IoT Solutions (20%)
  • Deploy & Manage IoT Solutions (25%)
  • AWS IoT Core
  • AWS IoT Greengrass
  • AWS IoT Analytics
2.A 🔷 Microsoft Azure IoT Developer Specialty (AZ-220)
Microsoft
گواهینامه رسمی Microsoft برای توسعه‌دهندگان IoT. پوشش Azure IoT Hub, IoT Edge, Device Provisioning و Security.
سطح
Specialty
پیش‌نیاز
Azure Fundamentals توصیه
تعداد سوالات
40-60 سوال
مدت آزمون
100 دقیقه
هزینه
$165
📋 موضوعات:
  • IoT Solution Infrastructure (15%)
  • Provision & Manage Devices (20%)
  • IoT Edge Implementation (15%)
  • Process & Manage Data (15%)
  • Monitor & Troubleshoot (15%)
  • Security Implementation (20%)
  • Azure IoT Hub
  • Azure Digital Twins
💡 انتخاب پلتفرم: AWS IoT اگر در محیط AWS کار می‌کنید، Azure IoT اگر در محیط Microsoft/Enterprise هستید. هر دو معتبر و ارزشمند هستند.
🚀
سطح 3
حرفه‌ای
⏱️ 4-6 ماه
3 🌐 Cisco IoT Operations Fundamentals
Cisco Networking Academy
دوره جامع Cisco برای عملیات IoT در سطح Enterprise. تمرکز روی شبکه، امنیت و مدیریت دستگاه‌های IoT در مقیاس بزرگ.
سطح
Professional
مدت
30 ساعت
هزینه
رایگان
📋 موضوعات:
  • IoT Network Infrastructure
  • Fog Computing
  • Industrial IoT (IIoT)
  • IoT Security
  • Device Management
  • Network Monitoring
3.A 🏭 Industrial IoT Specialization
University of Colorado / Coursera
Specialization تخصصی برای Industrial IoT (IIoT). پوشش SCADA, PLC, Automation و Industry 4.0.
تعداد دوره
4 دوره
مدت
5 ماه
📋 موضوعات:
  • Industrial Automation
  • SCADA Systems
  • PLC Programming
  • Predictive Maintenance
  • Industry 4.0 Concepts
  • Smart Manufacturing
3.B 🔐 IoT Security Fundamentals
ARM / edX
دوره تخصصی امنیت IoT از ARM. پوشش Security by Design, Secure Boot, Encryption و Best Practices.
📋 موضوعات:
  • IoT Threat Landscape
  • Security Architecture
  • Device Authentication
  • Secure Communication
  • Firmware Security
  • Security Testing
💎
سطح 4
متخصص
⏱️ 6-12 ماه
4 🤖 Edge AI & IoT Specialization
NVIDIA / Coursera
ترکیب IoT با AI. یاد می‌گیرید چگونه مدل‌های ML را روی Edge Devices (Jetson Nano, Raspberry Pi) deploy کنید.
📋 موضوعات:
  • Edge AI Fundamentals
  • TensorFlow Lite
  • Computer Vision on Edge
  • Model Optimization
  • Real-time Inference
  • IoT + ML Integration
4.A 🏙️ Smart Cities & IoT
IEEE / Various Platforms
دوره‌های تخصصی در حوزه Smart Cities. پوشش معماری شهر هوشمند، سیستم‌های مقیاس شهری و حاکمیت داده.
📋 موضوعات:
  • Smart City Architecture
  • Urban IoT Networks
  • Traffic Management
  • Environmental Monitoring
  • Public Safety Systems
  • Data Governance
4.B 📡 LoRaWAN Certification
LoRa Alliance
گواهینامه رسمی LoRa Alliance برای متخصصین LPWAN. ضروری برای پروژه‌های IoT با برد بلند.
سطوح
Fundamentals → Certified
هزینه
$200-$500
🎯 تخصص‌های مختلف IoT:
در این سطح، بسته به حوزه کاری خود (Smart Home, IIoT, Healthcare, Agriculture) دوره‌های تخصصی مربوط را انتخاب کنید.
🏆
سطح 5
پیشرفته
⏱️ متغیر
5 🔬 IoT Architecture & System Design
Advanced Courses
در این سطح باید روی طراحی معماری IoT در مقیاس بزرگ، بهینه‌سازی و حل مسائل پیچیده تمرکز کنید.
📋 مهارت‌های موردنیاز:
  • Large-Scale IoT Architecture
  • System Design Patterns
  • Scalability & Reliability
  • Cost Optimization
  • Multi-Cloud IoT
  • 5G IoT Integration
  • Digital Twin Design
  • Blockchain for IoT
📚 منابع پیشرفته:
• IEEE IoT Journal Papers
• IoT World Congress
• Industrial IoT Consortium
• Custom Enterprise Solutions
🎯 مسیرهای تخصصی IoT

🏠 Smart Home IoT

  • IoT Fundamentals (UC Irvine)
  • Home Automation Projects
  • Zigbee/Z-Wave Protocols
  • Voice Assistant Integration
  • Matter Protocol

🏭 Industrial IoT (IIoT)

  • IoT Fundamentals
  • Industrial IoT Specialization
  • SCADA & PLC
  • OPC UA Protocol
  • Predictive Maintenance
  • AWS/Azure IoT Specialty

🏥 Healthcare IoT

  • IoT Basics
  • Wearable Devices
  • Medical Device Standards
  • HIPAA Compliance
  • Remote Patient Monitoring
  • Data Privacy & Security

🌾 Agriculture IoT

  • IoT Fundamentals
  • Sensor Networks
  • LoRaWAN for Rural Areas
  • Precision Agriculture
  • Weather Monitoring
  • Automated Irrigation

🏙️ Smart City IoT

  • IoT Architecture
  • Smart Cities Course
  • Large-Scale Networks
  • Traffic Management
  • Public Safety
  • Environmental Monitoring

🚗 Automotive IoT

  • Connected Vehicles
  • V2X Communication
  • Telematics
  • 5G Automotive
  • Fleet Management
  • Automotive Security
💡 نکات مهم برای موفقیت در IoT

1. تجربه عملی ضروری است: حتماً با Arduino, ESP32, Raspberry Pi کار کنید. بدون هاردویر، IoT یاد نمی‌گیرید!

2. پروژه‌های واقعی بسازید: Smart Home, Weather Station, Plant Monitor - هر چیزی که عملی باشد.

3. یک پلتفرم Cloud را خوب یاد بگیرید: AWS IoT یا Azure IoT - در بازار کار بسیار ارزشمند است.

4. امنیت را جدی بگیرید: IoT Security یکی از بزرگترین چالش‌های صنعت است.

5. به روز بمانید: IoT سریع در حال تغییر است. 5G, Edge AI, Digital Twins موضوعات HOT هستند.

6. شبکه و پروتکل‌ها: درک خوب شبکه (MQTT, HTTP, CoAP) برای IoT ضروری است.

⏱️ زمان کل: 12-18 ماه برای Job-ready شدن

💰 هزینه: $500-$1500 (دوره‌ها) + $100-$300 (تجهیزات)

📌 دوره‌های توصیه شده: UC Irvine IoT + AWS/Azure IoT Certification